بخش اورولوژی ترمیمی

درمان تنگی مجرای ادرار

چرا درمان لازم است؟

تنگی مجرا برخلاف برخی بیماری‌ها، معمولاً به‌طور خودبه‌خود بهبود پیدا نمی‌کند و حتی ممکن است با گذشت زمان بدتر شود. اگر درمان به‌موقع انجام نشود، عوارضی مانند عفونت‌های مکرر ادراری، سنگ مثانه، احتباس کامل ادرار یا آسیب به کلیه‌ها ایجاد خواهد شد.
به همین دلیل انتخاب درمان مناسب توسط متخصص اورولوژی اهمیت زیادی دارد.

روش‌های درمان تنگی مجرا

انتخاب روش درمان به عواملی مانند طول تنگی، محل آن، شدت علایم، علت زمینه‌ای و سابقه درمان‌های قبلی بستگی دارد.

۱. درمان‌های اولیه و موقت

الف) گشاد کردن مجرا (دیلاتاسیون)

• در این روش با استفاده از میله‌ها یا سوندهای مخصوص، مجرا به‌تدریج باز می‌شود.
• معمولاً برای تنگی‌های کوتاه و خفیف به‌کار می‌رود.
• این روش ساده است، اما احتمال برگشت تنگی بالا است و ممکن است نیاز به تکرار داشته باشد.

ب) برش آندوسکوپیک (یورتروتومی داخلی)

• با استفاده از دستگاه آندوسکوپ و تیغ مخصوص، محل تنگی از داخل بریده و باز می‌شود.
• یک روش کم‌تهاجمی و نسبتاً سریع است.
• معمولاً در تنگی‌های کوتاه (کمتر از ۱ تا ۲ سانتی‌متر) به‌کار می‌رود.
• احتمال عود وجود دارد، به‌خصوص اگر تنگی طولانی یا ناشی از بیماری‌های التهابی باشد.

۲. جراحی ترمیمی (یورترپلاستی) – درمان قطعی‌تر

وقتی تنگی طولانی باشد یا پس از درمان‌های ساده عود کند، بهترین گزینه یورتروپلاستی است.

انواع روش‌های یورترپلاستی:

• آناستوموتیک (انتها به انتها)
  اگر تنگی کوتاه باشد، بخش تنگ بریده و دو سر سالم مجرا به هم وصل می‌شود.

• یورترپلاستی با گرافت یا فلپ:
  اگر تنگی طولانی باشد، پزشک برای بازسازی از بافت دیگری (مثلاً مخاط داخل دهان یا پوست) استفاده می‌کند تا مجرا بازسازی شود.

ویژگی‌های یورترپلاستی:

• بالاترین میزان موفقیت در درمان تنگی (موفقیت بیش از ۸۰ تا ۹۰ درصد در بسیاری موارد)
• نیاز کمتر به درمان‌های مکرر نسبت به روش‌های ساده
• عمل تخصصی‌تر است و معمولاً توسط اورولوژیست ترمیمی انجام می‌شود.

۳. روش‌های جایگزین در شرایط خاص

• قرار دادن سوند دائمی یا استنت ادراری:
  در بیمارانی که شرایط جراحی ندارند (مثلاً سن بالا یا بیماری‌های زمینه‌ای شدید)، ممکن است از روش‌های موقت مثل سوند دائمی یا استنت فلزی استفاده شود. این روش‌ها درمان قطعی نیستند و بیشتر برای تسکین علایم به‌کار می‌روند.

مراقبت‌ها و توصیه‌های پس از درمان

1. پس از دیلاتاسیون یا یورتروتومی:
• ممکن است نیاز به سوند موقت برای چند روز باشد.
• احتمال عود وجود دارد، بنابراین پیگیری منظم ضروری است.
2. پس از یورترپلاستی:
• بیمار معمولاً به‌مدت ۲ تا ۳ هفته سوند خواهد داشت.
• پس از خارج کردن سوند، عکس رنگی یا بررسی برای اطمینان از باز بودن مجرا انجام می‌شود.
• بازگشت به فعالیت‌های روزمره معمولاً طی چند هفته امکان‌پذیر است.
3. پیگیری‌های طولانی‌مدت:
• انجام آزمایش جریان ادرار یا سونوگرافی طبق نظر پزشک
• مراجعه در صورت بروز علایمی مانند کاهش دوباره جریان ادرار، عفونت یا احتباس

نکات مهم برای بیماران

• درمان انتخابی هر بیمار متفاوت است؛ ممکن است برای یک نفر دیلاتاسیون مناسب باشد و برای دیگری جراحی ترمیمی.
• هیچ‌کدام از روش‌ها بدون عارضه نیستند، اما در صورت انتخاب صحیح، احتمال موفقیت بالا خواهد بود.
• تنگی مجرا اغلب تمایل به عود دارد؛ به همین دلیل پیگیری منظم بسیار اهمیت دارد.
• از خوددرمانی )مثل تلاش برای گذاشتن سوند بدون نظر پزشک) به‌شدت پرهیز کنید؛ این کار می‌تواند آسیب بیشتری ایجاد کند.

جمع‌بندی

تنگی مجرای ادرار بیماری‌ای است که درمان آن بسته به شرایط بیمار متفاوت است. روش‌های ساده مانند دیلاتاسیون و یورتروتومی می‌توانند علایم را بهبود دهند، اما در بسیاری موارد، یورترپلاستی جراحی اصلی و قطعی‌تر محسوب می‌شود.
هدف از درمان، بازگرداندن جریان طبیعی ادرار، جلوگیری از عوارض و بهبود کیفیت زندگی بیمار است.